МОНИТОРИНГ ҚОРЫТЫНДЫСЫ: білім беру мекемелеріндегі тамақтану сапасы

---

«2024 жылғы қаңтар-наурыз аралығындағы кезеңдегі Риддер қаласының мектепке дейінгі және мектеп мекемелеріндегі тамақтану сапасы туралы» Риддер қаласының Қоғамдық кеңесінің МОНИТОРИНГІ бойынша

ҚОРЫТЫНДЫСЫ

 

Тексеру мақсаты:

Оқушылардың ыстық тамағын ұйымдастыру, мектеп асханасының жұмысы және санитарлық жағдайы. Мектеп оқушыларына тамақтану қызметтерін ұсыну сапасын анықтау.

«Қоғамдық кеңестер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабына және Риддер қаласының қоғамдық кеңесінің 2024 жылға арналған бекітілген жұмыс жоспарына сәйкес мониторинг жүргізу туралы 2024 жылғы 12 қаңтардағы № 56/1-III шешім қабылданды.

2024 жылдың 24 қаңтарынан 5 наурызына дейін Риддер қаласының Қоғамдық кеңесі қала мектептері бойынша мониторинг жүргізді.

Қоғамдық кеңестің 2024 жылғы 10 қаңтардағы сұрау салуы негізінде ШҚО білім басқармасының «Риддер қаласы бойынша білім бөлімі» ММ басшысы (Л.Микульская) қалада 16 жалпы білім беретін мектеп жұмыс істейтіні туралы ақпарат берді, онда мектептер бойынша толық түсініктемелер берілді, жалпы білім беретін мектептер мен мектепке дейінгі балалар мекемелерінің тексерістері көрсетілді. Қосымша ақпарат білім беру бөлімінен 2024 жылдың 26 наурызында түсті.

Қоғамдық кеңестің сұрауы бойынша Риддер қалалық санитарлық-эпидемиологиялық бақылау басқармасына 2024 жылдың 31 қаңтарында Риддер ӘӘК пен прокуратура өз жоспарларына сәйкес тексерулер жүргізеді және нәтижелер кейінірек Риддер қаласының Қоғамдық кеңесіне беріледі деген жауап алынды.

ӘКК мен прокуратура тексерулер жүргізіп жатқандығына сүйене отырып, Қоғамдық кеңестің мониторингтік тобы тек бірнеше жалпы білім беретін мектептерді іріктеп тексеру туралы шешім қабылдады. Аталған уақыт кезеңінде 2024 жылдың қаңтар-наурыз айлары аралығында қаланың Қоғамдық кеңесі мониторингпен жалпы білім беретін мектептер: 2, 3, 5, 10, 14, Лицей қамтылды.

Мониторингте Қоғамдық кеңес мүшелері: Әсем Агажаева, Наталья Бельская, Маргарита Габитова, Анна Сагадеева, Қоғамдық кеңес төрағасы Сергей Ямщиков, Қоғамдық кеңес хатшысы Лилия Фролова, қалалық мәслихат депутаты Галина Гильдерман, блогер Ольга Шантал қатысты.

Қоғамдық кеңестің мониторингтік тобының өкілдері нормативтік құқықтық актілерді басшылыққа ала отырып, тамақтану сапасын, балалардың тамақтануын ұйымдастыруды, асхананың жалпы санитарлық-эпидемиологиялық жағдайын, күндізгі мәзірдің болжамды мәзірге сәйкестігін бақылап, нормативтік құжаттамамен танысты.

Мектептердің асханаларында бекітілген мәзірлер бар, онда тағамдардың көлемі мен аспаздық өнімдердің атаулары туралы мәліметтер көрсетілген.

Буфет өнімдері барлық дерлік мектеп асханаларында оқу күні бойы кең ассортиментте еркін сатылады.

Балалардың тамақтануында тыйым салынған тағамдар тұтынылмайды.

Сонымен қатар, барлық жерде ақпараттық стендтерге ілінген мәзірде өнімнің нақты бағасы мен салмағы көрсетілмейді. Сондай-ақ барлық мектептерде екі тілде мәзір ілінбейді.

Оқушылардың жасын ескере отырып, барлық мектептердің мәзірінде тағам бөліктерінің массасы, олардың тағамдық және энергетикалық құндылығы, негізгі дәрумендерге күнделікті қажеттілік бойынша санитарлық ережелердің талаптары сақталмайды.

Мониторингтік топ мүшелері мәзірден тағамдардың алуан түрлілігін, көкөніс тағамдарының болуы мен алуан түрлілігін көрмеді, онда ұсынылатын нормативтер бойынша тағамдардың құрамы бойынша калория мөлшері, тағамдардың құны және олардың дұрыстығы ескерілуі тиіс.

 

№ 5 МЕКТЕП (24.01.2024 ж. тексеру)

Ескертулер:

- өнім сапасының сертификаттары ішінара кешіктірілді;

- зертханалық талдау ұсынылмаған, оның прокуратураға тапсырылғандығына негізделген;

- мәзірде дайын өнімнің және бастауыш мектепті тамақтандыру үшін дайындалған өнімнің еркін айналымына қатысты баға белгілеу бойынша алшақтық (бюджет есебінен бастауыш сынып балаларын тамақтандыруға арналған "С" дәрумені бар желе - 200 теңге, еркін сатуда - 150 теңге);

- тексеру кезінде үй-жайларды жинау кестесі жасалмаған және залда ілінбеген, тек 2023 жылғы желтоқсанға арналған кесте бар;

- жұмыс мүкәммалын, жабындарды және үй-жайларды дезинфекциялау кестесі де берілмеген;

- өнімнің жарамдылық және сақтау мерзімі көрсетілген өнімнен ашылған сүзбе, оны 24.01.2024 ж. тексеру кезінде өнімнің таңбалануына сәйкес 08.01.2024 жылы мұздатқышқа орналастыру мерзімі көрсетілді.

- оқушылардың суық өнімдерге шағымдары;

- майлықтар, бұрыш / тұз тек мұғалімдер үстеліне орнатылады;

- жуғыш дәлізде біреу ғана, оқушылар саны - 500 адам, сабын жоқ, жуғыштың жанында және асханада бос «санитайзерлер» бар;

- ыдыс-аяқты жуу үшеуінің орнына, екі ваннада жүзеге асырылады, суды сіңдіру жүзеге асырылмайды, қолғапсыз жуғыш;

- үй-жайды жинауға арналған мүкәммал тамақ ішуге арналған залда сақталады;

- жиһазда, терезе төсеніштерінде және түстерде шаң қабаты жиналған;

- тамақ дайындау залында сырт киім мен аяқ киім сақталады.

- дайын өнімді беру аймағы саңылауларында кір көп;

- майлы жабыны бар лас орындықтар;

- өрт сөндіргіш қораптармен үйілген.

Ұсыныстар:

1. Мектеп асханасында жалпы тазалау жұмыстары жүргізілсін.

2. Қосымша бірнеше қолжуғыш орнатылсын.

3. Құжаттама ретке келтірілсін, асханаға келушілер үшін қолжетімді ақпараты бар стенд орнатылсын.

4. Оқушыларға  тағам жылы күйінде берілсін;

5. Жалға алушы (И.С. Родякин) оқушылардың тамақтануының санитарлық-гигиеналық нормаларын сақтасын.

 

№ 10 МЕКТЕП (24.01.2024 ж. тексеру)

Ескертулер:

- сертификаттау, нормалар мен құжаттама бойынша бұзушылықтар анықталды;

- мәзір 2 аптаға бекітілген. Азықтандыру күні мәзір болған жоқ. Мәзірде баға, баға айырмашылықтары, өнімнің салмағы көрсетілмеген. Шай бағасы 110 теңге және 200 теңге. Бюджеттен бөлінетін 650 теңге сомасына балалар сорпа (борщ немесе маринадталған қияр), шай мен пирог алады, бұл өнімдердің бағасын ас үй қызметкері тексеру кезінде енгізген! Мәзірде 580 теңге сомасы бар, ал 650 теңгеге тамақтандыру керек. Сұрақ: үнемделген қаражат қайда кетеді? Егер қалдық 70 теңге болса х 200 оқушы = күніне 14000 теңге үнемдеу бола ма!?

- тоқаштар мен пиццаларды өлшеу кезінде бір өнімнен 10-20 грамм салмақ болмады;

- залда үй-жайларды жинау кестесі болған жоқ. Жұмыс мүкәммалын, жабындарды, сондай-ақ үй-жайларды дезинфекциялау кестесі берілмеген.

- үстелдерде майлықтар, қоқыс пен тамақ қалдықтарына арналған шелектер болмады;

- кәсіпкерді (ЖК И. С. Родякин) білім бөлімі басшылығы және ата-ана тарапынан бақылау жоқ;

- мектептің қызметкерлері теріс пікірде болды және мониторингтік топ өкілдерімен дөрекі сөйлесті.

Ата-аналардан және № 10 мектеп оқушыларынан балалардың тамақтанбауына шағымдар келіп түсті және баланың улану жағдайлары болды.

Ұсыныстар:

1. Сатылатын өнімнің бағасын көрсетілсін.

2. Өнімнің салмағына, бағасына және сапасына және дайындық мерзіміне сәйкестігін орнатылсын.

3. Құжаттаманы ретке келтірсін, асханаға келушілер үшін қолжетімді ақпараты бар стенд орнатылсын.

4. Жалға алушыға (И.С. Родякин) оқушылардың тамақтануының санитарлық-гигиеналық нормаларын сақтасын.

 

№ 2 МЕКТЕП (01.02.2024 ж. тексеру)

Ескертулер:

- үй-жайларды санитарлық тазалау кестесі жоқ;

- білім бөлімінің басшысымен келісілген мәзір;

- үстелдердегі майлықтар;

- мәзір стендіндегі ақпарат және бағалар мемлекеттік тілде;

- қоқыс пен тамақ қалдықтарына арналған шелектер жоқ;

- сатылымдағы тоқаштар мен пісірілген өнімдер жабылмаған және бағасы жоқ.

Ұсыныстар:

1. Сатылатын өнімнің бағасын көрсетілсін.

2. Өнімнің салмағына, бағасына және сапасына және дайындық мерзіміне сәйкестігін орнатылсын.

3. Құжаттаманы ретке келтірсін, асхананың барлық келушілері үшін мемлекеттік және орыс тілдерінде қолжетімді ақпараты бар стенд орнатылсын.

4. Үстелдерді майлықтармен жабдықталсын, қоқыс пен тамақ қалдықтарына арналған шелектер орнатылсын.

5. Жалға алушыға (В.В. Илюхина) оқушылардың санитарлық-гигиеналық тамақтану нормаларын сақтасын.

 

№ 3 МЕКТЕП (01.02.2024 ж. тексеру)

Ескертулер:

- буфеттегі тағамдардың аз ассортименті;

- балалар кезекке тұрады, бәріне қызмет етуге уақыт жоқ;

- бастапқы буынға арналған тағамдар үнемі суық болады, ал балалар тәбеті жоғалады, өйткені олар салқындатылғанды жегісі келмейді;

- сондай-ақ, балалар асханадағы бағалар бойынша шағым түсірді, ата-аналар бөлетін қалта қаражаты асханада түскі асқа әрдайым жете бермейді, бұл орташа есеппен 150-500 теңгеден басталады.

 

Ұсыныстар:

1. Сатылатын тағамдардың ассортиментін әртараптандырылсын.

2. Балаларға түскі асқа қол жетімді бағамен тапсырыс беру үшін, сатылатын өнімнің бағасын көрсету үшін қолайлы бағаны белгіленсін.

3. Өнімнің салмағына, бағасына және сапасына және дайындық мерзіміне сәйкестігін орнатылсын.

4. Сатылатын тағамдарды жылытылсын.

5. Жалға алушыға ( Г. Н.Ботабаева) оқушылардың тамақтануының санитарлық-гигиеналық нормаларын сақтасын.

 

№ 14 МЕКТЕП (12.02.2024 ж. тексеру)

Ескертулер:

- мұздатылған өнімнен бір өнімге (тауық етіне) жарамдылық мерзімі бойынша сәйкессіздіктер анықталды, қалған өнім сапасы мен стандарттарына сәйкес келді;

- ас блогының материалдық-техникалық базасы жалға алушы ас блогының ішінде тұрақты жөндеу жүргізетініне қарамастан инвестицияларды талап етеді.

Ұсыныстар:

1. Асхананың, арнайы бөлменің санитарлық жағдайын мұқият бақылау, түгендеу қажет.

2. Жалға алушыға (И.С. Сутягин) оқушылардың тамақтануының санитарлық-гигиеналық нормаларын сақтасын.

 

МЕКТЕП-ЛИЦЕЙ (05.03.2024 ж. тексеру)

Ескертулер:

- мәзірде баға, баға белгілеудегі сәйкессіздік, өнімнің салмағы көрсетілмеген;

- тексеру күніне залда үй-жайларды жинау кестесі толтырылмаған;

- жұмыс мүкәммалын, жабындарды, сондай-ақ үй-жайларды дезинфекциялау кестесі ұсынылмаған;

- мектеп қызметкерлері теріс пікірде болды және мониторингтік топ өкілдерімен дөрекі сөйлесті.

Ұсыныстар:

1. Сатылатын өнімнің бағасын көрсетілсін.

2. Өнімнің салмағына, бағасына және сапасына және дайындық мерзіміне сәйкестігін орнатылсын.

1. Құжаттаманы ретке келтірсін, асханаға келушілер үшін қолжетімді ақпараты бар стенд орнатылсын.

2. Жалға алушыға (И.С. Родякин) оқушылардың тамақтануының санитарлық-гигиеналық нормаларын сақтасын.

 

Қоғамдық мониторинг барысында анықталған себептер мен жағдайларды жою бойынша ұсынымдар:

Мектеп директорының бұйрығымен бекітілген қоғамдық комиссия, оның құрамына мектеп, ата-аналар қоғамының өкілдері кіреді, бекітілген «Мектептерде, колледждерде және балабақшаларда тамақтануды ұйымдастыру Ережелерін» басшылыққа ала отырып, бақылау бөлігінде жүйелі түрде тексерулер жүргізу қажет:

- күнделікті мәзірдің (орналасу мәзірінің) тағамдар жиынтығы бойынша үлгі мәзірге сәйкестігі, тағамдардың құрамы мен шығымы бойынша СанПиН талаптары, мәзір бөліктерінің салмағына, ұсынылатын тағамдардың дәміне сәйкестігі;

- қосымша мәзірде балалар ұйымдарына сатуға тыйым салынған өнімдердің болмауы;

- оқушыларға қызмет көрсету мәдениетін сақтау;

- асхана мен ас блогының санитарлық жағдайы;

- «Балалар мен жастарды тәрбиелеу және оқыту, демалу және сауықтыру ұйымдарына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» БК 2.4.3648-20 және заңды тұлғамен немесе жеке кәсіпкермен жасалған шартқа сәйкес зертханалық және аспаптық зерттеулерді уақтылы жүргізу.

Қоғамдық комиссия ас блогына келіп түсетін тамақ өнімдеріне және өнімдерді өткізу мерзімдерін қоса алғанда, олардың сапасы мен қауіпсіздігін растайтын келіп түсетін шикізат пен тамақ өнімдеріне ілеспе құжаттардың болуына тексеруді ұйымдастыруға құқылы.

Бұзушылықтар анықталған жағдайда бұзушылықтар жойылғанға дейін тамақ өнімдерін айналымнан өз еркімен алып қоюды талап ету.

Оқушылардың тамақтануын ұйымдастыруды бақылау жөніндегі қоғамдық комиссия мезгіл-мезгіл (тоқсанына кемінде 1 рет) мектеп директоры жанындағы кеңесте бақылауды жүзеге асыру және оған берілген тапсырмаларды орындау жөніндегі жұмыс туралы есеп береді.

Бракераж комиссиясының, қоғамдық комиссияның құрамы бойынша мәліметтер, мәзір, асхана бойынша сыныптардың кезекшілік кестесі, тамақтану уақыты, тамақтану мәдениеті бойынша материалдар, пікірлер мен ұсыныстар кітабы мектептің ақпараттық стендінде және сайтында орналастырылады.

Мектептердегі тамақтану кәсіпорындарына бірлескен тексерулер жүргізу кезінде әкімшілік пен ата аналар қоғамының өкілдері назар аударуды ұсынылсын:

1. Үзіліске қоңырау шалғаннан кейін асханада бақылаңыз:

балалар залға қалай кіреді, үстелге қалай отырады, үстелде өзін қалай ұстайды, тамақтану мәдениеті қандай, ыдыс-аяқты кім жинайды, балалар асханадан қалай шығады, қызмет түрі: кім және қашан үстелге қояды, балаларды кім ертіп жүреді және т. б.

2. Мәзірді зерттеп, оны нақты тағамдар жиынтығымен салыстырыңыз.

3. Балаларға ұсынылатын тағамдардың үлгісін алыңыз және олардың дәміне баға беріңіз.

4. Апталық немесе 10 күндік мәзірді зерттеп, біліңіз:

мәзірді кім жасайды, тағамдардың әртүрлілігі, көкөніс мәзірінің болуы және әртүрлілігі, тағамның құрамы бойынша калорияларды есептеп, ұсынылған стандарттармен, таңғы ас пен түскі астың құнын және оның дұрыстығын, асхана азық-түлік сатып алатын жерді және олардың қалай сақталатынын салыстырыңыз.

1. Сондай-ақ қызығушылық танытыңыз:

мектеп асханасының ұйымдастырушылық-құқықтық нысаны, кім тамақ дайындайды: тамақ дайындау бөлмесі немесе барлық тағамдарды ас блогының қызметкерлері дайындайды, ас блогының қызметкерлерінде санитарлық кітаптар бар ма, бракераж журналының болуы және оның мазмұны, күнделікті сынаманың болуы және оны сақтау, кім тамақ бракеражын жүргізеді және ол тексерілген күні жасалған кезде, ас блогының барлық жабдықтары дұрыс, ас блогы қызметкерлерінде арнайы киімнің болуы, ас блогының санитарлық жағдайы соңғы рет қашан тексерілді, кім, қандай ескертулер, ұсыныстар жасалды және олар қалай орындалды.

6. Мектептегі тамақтануды басқару қалай ұйымдастырылған:

асхананың жұмыс кестесінің болуы, оқушылардың жеңілдетілген тамақтануы бар ма және оны кім алады, кезекшілікті ұйымдастыру, балаларды тамақтану мәдениетіне оқыту қалай ұйымдастырылған, оқушылардың дұрыс тамақтануы туралы ата-аналармен қандай жұмыс жүргізіліп жатыр, мектеп медбикесінің мектептегі тамақтануды ұйымдастырудағы рөлі.

7. Алынған фактілерді талдап, мектеп әкімшілігімен бірлесіп, әкімшілік, ата-аналар, ас блогының қызметкерлері балалардың тамақтануын жақсарту ісінде не істеу керектігін шешіп, орындау мерзімдерін анықтаңыз.

         

Жүргізілген мониторинг қорытындысында 2024 жылғы 17 сәуірде Риддер қаласының Қоғамдық кеңесіне «Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау Министрлігі санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитеті Шығыс Қазақстан облысы санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаментінің Риддер қалалық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасы» РММ басшысы Г. Мрзагарайевадан мектеп асханаларын тексеру нәтижелері бойынша, тексеру шеңберінде анықтама ұсынылғанын атап өтеміз Риддер қаласының прокуратурасы, 2023 жылғы қараша мен 2024 жылғы ақпан аралығында, әр мектепке дейінгі және мектеп мекемесінде көптеген бұзушылықтар анықталған!

 

«Қоғамдық кеңестер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабына сәйкес, қоғамдық мониторинг нәтижелері бойынша және осы қорытынды негізінде Риддер қаласының Қоғамдық кеңесі мыналарды ҰСЫНАДЫ:

1. «Риддер қаласының білім бөлімі» ММ басшысы Л.Н. Микульскаяға:

1) Қаланың мектеп және мектепке дейінгі мекемелеріндегі барлық балалардың тамақтануын қатаң бақылауға алсын. Мерзімі - тұрақты түрде.

Қазақстан Республикасы Президентінің нұсқауы негізінде 1-4 сынып оқушыларын ыстық тамаққа бюджеттен бөлінетін қаражаттың жұмсалуын және мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартына сәйкес бір реттік ыстық тамақпен қамтамасыз етілетін 1-11 сынып оқушыларын тамақтандыруды ерекше бақылауға алынсын;

2) директорлар кеңесінде мектепке дейінгі және мектеп мекемелеріндегі балалардың тамақтану сапасы туралы мәселені талқылауға және анықталған бұзушылықтар бойынша тиісті шаралар қабылдауға міндетті. Мерзімі - тұрақты түрде.

2. Риддер қаласы Қоғамдық кеңесінің ұсынымдарының іске асырылуын бақылау қызмет бағыты бойынша Риддер қаласы әкімінің орынбасарына жүктелсін.

3. Шешімнің орындалуын бақылау Қоғамдық кеңестің әлеуметтік-мәдени даму және қоғамдық қатынастар мәселелері жөніндегі тұрақты комиссиясына жүктелсін.

Риддер қалалық Қоғамдық кеңесінің төрағасы

С. Ямщиков